Het dilemma van Mark (41): “Mijn zoon is zo druk dat ik me soms afvraag: heeft hij ADHD, of is hij gewoon een energieke jongen? Ik voel me schuldig omdat ik hem steeds afrem, terwijl ik zie hoeveel energie hij kwijt moet.”
Mark: “Vanaf het moment dat hij wakker wordt is het volle vaart vooruit. Rennen, praten, zingen, springen. Geen seconde stilte. Zijn juf zegt dat hij snel is afgeleid, ik zie vooral een jongen die barst van de energie. Maar soms word ik er zelf ook knettergek van. Het lijkt wel alsof hij nooit stil kan zijn.”
“Ik merk dat ik vaak ‘doe nou eens rustig’ of ‘hou nou eens op’ tegen hem roep. Soms zet ik hem voor de tv om even adem te halen. Maar daarna voel ik me schuldig. Want hij kan er toch niks aan doen? Dan vraag ik me af: rem ik hem af terwijl hij gewoon zichzelf is? Of zie ik hier iets groters over het hoofd? Ik wil hem niet in een hokje plaatsen, maar ook niet iets missen waardoor hij straks achterop raakt.”
“Als ik eerlijk ben, vind ik het soms makkelijker om weg te vluchten in mijn werk. Daar heb ik wél grip. Thuis voelt het alsof ik steeds te kort schiet. Ik wil dat hij zich vrij voelt en zichzelf kan zijn, maar in de praktijk ben ik vooral degene die hem tot stilte maant. En dat voelt niet goed. Hoe kan ik er voor hem zijn, zonder hem continu af te remmen?”
Vadercoach Marloes Craenen geeft advies
Je ziet een kind dat bruist van energie, en tegelijk vraag je je af: is dit druk gedrag nog normaal of is er meer aan de hand? Dat er steeds meer kinderen zijn die het label ADHD krijgen, werkt daar niet aan mee. Als vader wil je het juiste doen, maar door de verhalen in je omgeving is je beeld en je intuïtie gekleurd. En wat is eigenlijk het juiste? Besef je: het ene kind heeft nu eenmaal meer bewegingsruimte nodig dan het andere. Dat zegt niet direct iets over ADHD.
Boeren en jagers
Laten we het eens anders bekijken en wat stappen terug maken in de evolutie: er zijn boeren en jagers. Sommige kinderen zijn net als boeren: ze kunnen goed plannen, rustig werken, regels volgen, overzicht houden. Ze passen prima in het reguliere schoolsysteem en hebben dus vooral hun cognitieve vaardigheden te ontwikkelen.
Er zijn ook kinderen die de kenmerken van een jager in zich hebben. Ze zijn energiek, creatief, snel, intuïtief sterk en gretig om te leren wat hen écht boeit. Voor hen zijn juist snelheid, inlevingsvermogen, behendigheid en kracht van belang. Iets wat van nature in kinderen met ADHD sterk ontwikkeld is.
Een jager in een boerenbedrijf, dat werkt niet. Het gaat ten koste van zijn authenticiteit. Het risico van hem steeds in het systeem duwen, is dat hij leert: ik mag niet mezelf zijn. En dat gevoel blijft vaak een leven lang hangen.
Misschien herken jij in je zoon wel je jager die je zelf ooit was. Pas dan op dat je niet gaat projecteren, maar stel jezelf de vraag: als je met alle wijsheid die je in je leven hebt opgedaan advies zou moeten geven aan de vader die je nu bent, wat zou dat dan zijn?
Pas ook op voor gedachten als “zo komt hij er nooit.” Misschien zijn het de stemmen van jou ouders die zijn blijven hangen. Het is niet waar. In het bedrijfsleven past een jager prima: als zelfstandige ondernemer, creatieve denker of die kanjer van een salestijger.
ADHD of niet: kom niet aan zijn authenticiteit
ADHD of niet, wat je als vader niet wilt is de authenticiteit en levenslust uit je zoon halen. Bijvoorbeeld door te mopperen, boos te worden en van je zoon te verwachten dat hij zich wel aanpast aan de door jou en school gestelde normen. Door zijn energie weg te drukken of “af te knijpen” ervaart je kind zichzelf als fout en zal hij zich afgewezen voelen. Terwijl het reguliere onderwijs en jouw aangeleerde normen niet de enige waarheid zijn.
Wat werkt dan wel?
Vanaf het moment dat jouw zoon wakker wordt, gaat hij in volle vaart vooruit. Toch? Dat is dus iets om blij van te worden! Vraag hem niet om zich aan te passen aan jou frequentie, maar stap juist in het tempo van je zoon. Volg zijn snelheid, leer zijn vermogen om te schakelen, om buiten kaders te denken. Dat is even hard werken, maar zie het als trainen voor de marathon. Uiteindelijk lukt het! En het levert je tonnen aan energie op, doordat je dwars door beperkende gedachten als “moe” en “geen zin” heen geniet met en van je kind. Dat geeft energie!
Geef je zoon thuis de ruimte om zijn energie kwijt te kunnen in dingen waar hij blij van wordt. Wil hij zelf tv kijken? Prima! Het kan hem helpen te ontprikkelen, maar kijk goed. Subtiele signalen geven aan wanneer hij juist overprikkeld of in hyperfocus raakt, bijvoorbeeld doordat het programma niet zo snel schakelt als jouw zoon of wanneer hij teveel in de beleefwereld mee wordt gezogen. Veel en vaak naar buiten gaan, plezier maken, humor inzetten, op plekken zijn waar hij mag schreeuwen en roepen, avonturen beleven, dat helpt wel.
Zelfregulatie
Leer je kind ook waar wat wanneer wel of niet kan. “Buiten mag je rennen en schreeuwen, binnen houden we het rustig.” Waarom dat belangrijk is? Kinderen met veel energie hebben vaak moeite met zelfregulatie. Ze voelen de energie wel, maar hebben nog niet geleerd hoe en wanneer ze die kunnen inzetten. Jij helpt je zoon dus door kaders te bieden waarbinnen hij wél zijn ding kan doen. En die begrenzing voelt voor hem juist veilig, als het maar consistent wordt ingezet.
Het gaat dus niet om: “je mag niet druk zijn.”
Het gaat om: “ik help je je energie kwijt te raken op een manier die fijn is voor jou én de omgeving.”
Zeg dit tegen je drukke kind met ADHD
In plaats van zeggen: “Hou nou eens op met rennen!” kun je zeggen: “Ik zie dat je veel energie hebt. Laten we even naar buiten gaan en drie rondjes om het huis rennen. Daarna eten we.”
Zo leert je kind: mijn energie is oké, én ik kan het richten.
Extra tips voor kinderen met ADHD
Studies tonen aan dat suiker, tarwe en varkensvlees een negatief effect hebben op kinderen met ADHD. Ook voor jouw zoon met veel energie is het de moeite waard om dit uit te proberen.
En beperk schermtijd. Volg hierin jouw gevoel: soms helpt gamen of filmpjes kijken om te ontladen, soms werkt het juist averecht.
En nog een vraag om over na te denken: past regulier onderwijs bij je zoon? Of gedijt hij beter in bijvoorbeeld democratisch onderwijs?
Jachtinstinct als kracht
Tot slot: Je zoon heeft een vader nodig die zijn hem herkent en waardeert. Die zegt: jouw jachtinstinct is kracht, geen probleem. Want boeren passen misschien beter in het reguliere systeem, maar het zijn de jagers die precies op het juiste moment de buit mee naar huis nemen.
Meer
vader-dilemma's lezen?
Herken jij je in dit verhaal? Wil je meer lezen? Of wil je met me sparren voor persoonlijke inspiratie?
Dat kan!
